Temel Psikolojik Kavramlar Test 4 – PDR ÖABT

64

TEMEL PSİKOLOJİK KAVRAMLAR - 4

Temel Psikolojik Kavramlar - 4 Testi

Güdülenme, Kişilik, Karakter, Kişilik Kuramları Ağırlıklı

1 / 15

60 yaşındaki bir doktor, uzun yıllar boyunca edindiği tıbbi bilgileri, hastalarına doğru teşhis koymak için kullanmaktadır. Aynı zamanda, genç bir tıp öğrencisi, hiç bilmediği bir medikal teknolojiyi hızlıca öğrenerek uygulamaya koymaktadır.

Bu iki durum, Cattell ve Horn’un Akıcı ve Kristalize Zekâ Kuramı açısından nasıl açıklanabilir?

Doktor akıcı zekâ, öğrenci kristalize zekâ kullanmaktadır.

Her ikisi de yalnızca akıcı zekâdan faydalanmaktadır.

Her ikisi de yalnızca kristalize zekâdan faydalanmaktadır.

Öğrenci kristalize zekâ, doktor akıcı zekâ kullanmaktadır.

Doktor kristalize zekâ, öğrenci akıcı zekâ kullanmaktadır.

2 / 15

Bir akşam, bir kişi dışarıda büyük bir bina görür. Binaya daha da yaklaşırken, onun boyutunun küçüldüğünü fark eder. Ancak yaklaştıkça binanın boyutu değişmiyor, sadece algısı değişiyor. Hangi algısal değişmezlik türü bu durumda geçerlidir?

Büyüklük değişmezliği

Şekil değişmezliği

Renk değişmezliği

Algı değişmezliği

Algısal seçicilik

3 / 15

Esra, hafta sonu arkadaşlarıyla sinemaya gitmeye karar verirken, film hakkında çok olumsuz yorumlar duyduğundan, filme gitmeden önce zaten kötü bir deneyim yaşayacağına dair bir beklentiye sahiptir. Film başladığında, kişi izlediği sahnelerde olumsuz yorumları hatırlayıp, filmle ilgili düşüncelerini bu önyargıya göre şekillendirir. Bu durum hangi algısal özellik ile ilgilidir?

Algısal seçicilik

Önyargılar

Algısal organizasyon

Bilişsel algı

Algıda değişmezlik

4 / 15

Bir grup öğrenci, bilgisayar ekranında bir dizi rastgele yerleştirilmiş noktalar görür. Her öğrencinin dikkatini çeken nokta düzeni, arasındaki çizgilerin görünmeden zihinsel olarak birbirine bağlanmasıdır. Öğrenciler, bu noktaları sanki doğal bir şekil veya düz bir çizgi oluşturuyormuş gibi algılarlar. Ancak, gözlemlerine dayanarak, bu noktalar gerçekte rastgele ve düzensiz yerleştirilmiştir.

Bu durum, hangi Gestalt ilkesini en iyi şekilde açıklar?

Benzerlik ilkesi

Yakınlık ilkesi

Kapanma ilkesi

Süreklilik ilkesi

İyi form ilkesi

5 / 15

Bir öğretmen, öğrencilerinin farklı alanlardaki yeteneklerini gözlemlemektedir. Ahmet matematik problemlerini çok hızlı çözerken, Elif müzik konusunda yeteneklidir. Zeynep doğayla ilgili bilgileri kolayca öğrenir ve bitkiler hakkında derin bir ilgisi vardır.

Gardner’in Çoklu Zekâ Kuramı’na göre, Zeynep hangi zekâ türünde daha güçlüdür?

Mantıksal-matematiksel zekâ

Müziksel-ritmik zekâ

Doğa zekâsı

Görsel-uzamsal zekâ

İçsel zekâ

6 / 15

Yeni bir işe başlayan bir çalışan, öncelikle işyerinde kendini güvende hissetmek ve iş garantisinin olduğuna inanmak istemektedir. Daha sonra iş arkadaşlarıyla iyi ilişkiler kurmaya ve sosyal bağlarını güçlendirmeye çalışmaktadır. Çalışanın bu sıralı davranışı, Maslow’un ihtiyaçlar hiyerarşisindeki hangi iki basamağa karşılık gelmektedir?

Kendini gerçekleştirme ve saygınlık ihtiyaçları

Saygınlık ve sosyal ihtiyaçlar

Güvenlik ve sosyal ihtiyaçlar

Fizyolojik ve güvenlik ihtiyaçları

Sosyal ve fizyolojik ihtiyaçlar

7 / 15

Bir öğrenci, matematik dersinden yüksek not almanın, hayalindeki mühendislik bölümüne kabul edilme şansını artıracağını düşündüğü için sınavlara çok çalışmaktadır. Öğrencinin çalışma motivasyonu, hangi kuram ile açıklanabilir?

Beklenti-Değer Kuramı

Dürtü Kuramı

Maslow’un İhtiyaçlar Hiyerarşisi

Sosyal Öğrenme Kuramı

Özbelirleme Kuramı

8 / 15

Mehmet, satranç oynamayı yeni öğrenen bir çocuktur. Tek başına oynadığında hamleleri yapmakta zorlanırken, babası ona rehberlik ettiğinde daha iyi hamleler yapmaya başlar. Bir süre sonra, babasının yardımı olmadan da doğru hamleleri yapabilir hale gelir.

Bu durum, Vygotsky’nin kuramındaki hangi kavram ile en iyi açıklanabilir?

Yakınsal gelişim alanı

Öğrenilmiş çaresizlik

Bilişsel şemalar

İçsel konuşma

Deneme-yanılma öğrenme

9 / 15

Bir grup öğrenci, öğretmenin sınıfta çeşitli şekilleri karıştırarak gösterdiği bir görsel üzerinde çalışmaktadır. Öğrenciler, şekillerin çeşitli açılarda ve farklı boyutlarda olduklarını fark etseler de, bazı öğrenciler bu şekilleri hızla tanıyıp isimlendirebilirken, diğerleri bu tanımlamayı yapmakta zorlanmaktadır. Öğretmen, öğrencilere bu şekillerin her zaman aynı olduğuna dair zihinsel bir süreç gerektiğini açıklar. Bu durumda hangi algısal süreç devreye girmektedir?

Algıda seçicilik

Algısal organizasyon

Bilişsel algı

Algıda değişmezlik

İlgi algısı

10 / 15

Hayrettin, alışverişe çıktığında, ürünlerin fiyat etiketlerine bakmak yerine, daha önce öğrendiği markaların kaliteli olduğunu düşünerek o markaları seçmeye başlar. Fiyatlar ve diğer özellikler arka planda kalır. Bu kişinin alışveriş yaparken kullandığı bilişsel süreç hangisidir?

Algısal organizasyon

Dikkat

Zihinsel şemalar

Algısal seçicilik

Bellek

11 / 15

Öğrencilerin motivasyonunu artırmak isteyen bir öğretmen, derslerde öğrencilerin kendi öğrenme süreçlerini yönetmelerine izin vermekte ve onları kararlar almaya teşvik etmektedir. Bu öğretmenin yaklaşımı, aşağıdaki kuramlardan hangisiyle en iyi açıklanabilir?

Maslow’un İhtiyaçlar Hiyerarşisi

Beklenti-Değer Kuramı

Özbelirleme Kuramı

Dürtü Kuramı

Skinner’in Davranışçı Kuramı

12 / 15

Bir müzisyen, sadece müzik yapmayı sevdiği için saatlerce piyano çalmaktadır. Ancak başka bir müzisyen, bir yarışmaya katılacağı için piyano çalma pratiği yapmaktadır. Bu iki durum, sırasıyla hangi güdülenme türleri ile açıklanabilir?

Dışsal güdülenme – İçsel güdülenme

Beklenti güdülenmesi – İçsel güdülenme

Dürtü güdülenmesi – İçsel güdülenme

İçsel güdülenme – Dürtü güdülenmesi

İçsel güdülenme – Dışsal güdülenme

13 / 15

Bir şirketin yöneticisi, üç farklı aday arasından birini terfi ettirecektir. İlk aday akademik bilgisiyle öne çıkarken, ikinci aday yaratıcı fikirler üretmede oldukça başarılıdır. Üçüncü aday ise insan ilişkilerinde güçlü olup, iş ortamında karşılaştığı problemleri pratik bir şekilde çözmektedir.

Sternberg’in Üçlü Zekâ Kuramı’na göre, üçüncü aday hangi zekâ türünde daha güçlüdür?

Analitik zekâ

Yaratıcı zekâ

Pratik zekâ

Duygusal zekâ

Kristalize zekâ

14 / 15

Ali, annesiyle birlikte markete gittiğinde rafta daha önce hiç görmediği egzotik bir meyve fark eder. Annesi, bu meyvenin tadının ekşi olduğunu söylediğinde Ali, ekşi tatları sadece limon gibi bildiğinden, bu meyveyi de limon gibi hayal eder. Ancak tattığında, düşündüğünden farklı bir lezzet olduğunu fark eder ve yeni bir tat şeması geliştirir.

Ali’nin yaşadığı bu durum Piaget’in bilişsel gelişim kuramındaki hangi kavram ile açıklanabilir?

Özümleme

Uyumsama

Dengelenme

Duyusal-Motor Dönem

İçselleştirme

15 / 15

Bir maraton koşucusu, yarış sırasında bitiş çizgisine ulaşma hedefiyle enerjisini koruyarak koşmaya devam etmektedir. Onu bu hedefe ulaştıran süreç, motivasyonun hangi temel işleviyle ilişkilidir?

Davranışın başlatılması

Davranışın yönlendirilmesi

Davranışın sürdürülmesi

Davranışın engellenmesi

Davranışın değiştirilmesi

Puanınız

Ortalama puan şöyledir 65%

0%

Testi yeniden başlat

Ünitenin Diğer Testleri

Temel Psikolojik Kavramlar Test 1

Temel Psikolojik Kavramlar Test 2

Temel Psikolojik Kavramlar Test 3

Temel Psikolojik Kavramlar Test 5

Temel Psikolojik Kavramlar Test 6

Temel Psikolojik Kavramlar Test 7

PDR ÖABT online deneme sınavı ve diğer ünitelerden testleri buradan çözebilirsiniz.

Temel Psikolojik Kavramlar Ünitesi – PDR ÖABT

PDR ÖABT’ nin önemli konularından biri olan Temel Psikolojik Kavramlar, psikoloji biliminin temel yapı taşlarını içerir. Bu ünite, psikolojiye giriş niteliğindedir ve diğer psikoloji alt alanlarını anlamak için sağlam bir temel oluşturur.

Sınav İçeriği ve Dağılımı – Temel Psikolojik Test

📌 Temel Psikolojik Kavramlar (%16) – 8 Soru
Bu bölümde psikolojinin temel kavramlarına dair sorular yer alır.

Ünite İçeriği:

Psikolojinin Tanımı ve Alt Alanları: Psikolojinin bilimsel yönü, tarihsel gelişimi ve alt dalları (deneysel psikoloji, bilişsel psikoloji, gelişim psikolojisi, klinik psikoloji vb.).

Davranış ve Zihinsel Süreçler: Duyum, algı, motivasyon, öğrenme, bellek, düşünme ve karar verme süreçleri.

Öğrenme Kuramları: Davranışçı, bilişsel ve sosyal öğrenme kuramları ile öğrenme süreçlerine etkileri.

Duygular ve Motivasyon: Temel duygu teorileri, motivasyon kaynakları ve insan davranışlarını yönlendiren etkenler.

Kişilik ve Bireysel Farklılıklar: Kişilik kuramları, bireysel farklılıkları açıklayan yaklaşımlar ve kişilik değerlendirme yöntemleri.

Fizyolojik Psikoloji: Sinir sistemi ve beyin yapılarının davranış üzerindeki etkileri, duyu organlarının işleyişi, biyolojik temelli psikolojik süreçler.

Sosyal Psikoloji: Bireyin toplumsal ortamda nasıl davrandığını inceleyen kuramlar, tutumlar, önyargılar, gruplar arası ilişkiler ve sosyal etkileşim süreçleri.

Psikolojik Sağlık ve Bozukluklar: Ruh sağlığını koruma, psikolojik bozuklukların temel özellikleri ve terapi yaklaşımları.

Fizyolojik Psikoloji, PDR ÖABT’de Temel Psikoloji başlığı altında yer alan önemli konulardan biri. Bu alan, beynin ve sinir sisteminin davranışlar üzerindeki etkisini inceler.

1. Güdülenme (Motivasyon)

Güdülenme, bireyin belirli bir hedefe ulaşmasını sağlayan içsel ya da dışsal etkenler bütünüdür. Davranışların başlatılması, yönlendirilmesi ve sürdürülmesini kapsar.

Güdülenme Türleri

• İçsel (intrinsik) güdülenme: Bireyin bir işi kendi isteğiyle, içsel bir tatmin duyarak yapmasıdır. Örneğin, bir öğrencinin sadece yeni bir şey öğrenmenin verdiği zevk için kitap okuması.
• Dışsal (extrinsik) güdülenme: Davranışın ödül ya da ceza gibi dışsal faktörlerle yönlendirilmesidir. Örneğin, bir öğrencinin yüksek not almak için ders çalışması.

Güdülenme Kuramları

• Dürtü Kuramı (Drive Theory – Hull): Organizmanın fizyolojik ihtiyaçlarını gidermek için davranışta bulunduğunu savunur (örn. susayınca su içmek).
• Maslow’un İhtiyaçlar Hiyerarşisi: İnsanların fizyolojik, güvenlik, ait olma, saygınlık ve kendini gerçekleştirme basamaklarını takip ederek geliştiğini belirtir.
• Özbelirleme Kuramı (Deci & Ryan): Kendi kaderini tayin edebilme, özerklik, yeterlilik ve aidiyet duygularının motivasyon üzerindeki etkisini vurgular.
• Beklenti-Değer Kuramı (Vroom): Bir kişinin bir davranışı gerçekleştirme motivasyonu, bu davranışın getireceği ödülün kişisel değerine ve ödül alma olasılığına bağlıdır.

2. Kişilik

Kişilik, bireyin duygusal, bilişsel ve davranışsal olarak kendine özgü ve tutarlı örüntüsüdür. Çevresel ve biyolojik faktörlerin etkisiyle gelişir.

Kişiliği Etkileyen Faktörler – Temel Psikolojik Test

• Biyolojik Faktörler: Genetik yapı, beyin yapısı ve nörotransmitterler kişiliği şekillendirebilir.
• Çevresel Faktörler: Aile, kültür, sosyo-ekonomik düzey, okul deneyimleri ve sosyal etkileşimler kişiliğin gelişimini belirler.
• Bilişsel Faktörler: Kişinin olayları algılama ve değerlendirme biçimi, kişilik özelliklerini etkileyebilir.

3. Kişilik Kuramları

Kişiliği açıklayan farklı teoriler geliştirilmiştir. İşte PDR ÖABT’de en sık çıkan kişilik kuramları:

1) Psikanalitik Kuram (Freud)

• Kişiliğin id (dürtüler), ego (gerçeklik) ve süperego (ahlaki değerler) etkileşimiyle şekillendiğini savunur.
• Bilinçdışı süreçlerin kişiliği belirlediğini öne sürer.
• Savunma mekanizmaları (bastırma, yansıtma, yüceltme vb.) kişinin kendini koruma yollarıdır.

2) Neo-Freudyen Kuramlar

• Erikson’un Psikososyal Gelişim Kuramı: Freud’un aksine, gelişimin yaşam boyu sürdüğünü ve her dönemde bir psikososyal kriz yaşandığını vurgular.
• Jung’un Analitik Psikolojisi: Kişiliğin bireysel bilinçdışı ve kolektif bilinçdışı (arketipler) tarafından şekillendiğini savunur.

3) Davranışçı Kişilik Kuramı

• Skinner ve Watson, kişiliğin tamamen çevresel etkileşimler ve öğrenme süreçleriyle (koşullanma, ödül-ceza) oluştuğunu savunur.
• Bandura’nın Sosyal Öğrenme Kuramı: Model alarak öğrenme ve karşılıklı belirleyicilik (reciprocal determinism) önemlidir.

4) Hümanist Kişilik Kuramı

• Carl Rogers: Kişiliğin gelişimi için koşulsuz kabul ve öz-farkındalık önemlidir.
• Maslow: Kendini gerçekleştiren bireylerin kişiliği ideal seviyeye ulaşır.

5) Bilişsel Kişilik Kuramı

• Kelly’nin Kişisel Yapı Kuramı: Bireylerin dünyayı anlamlandırma biçimleri kişiliği belirler.
• Rotter’in Beklenti Kuramı: İçsel (internal) ve dışsal (external) kontrol odağı kişiliği şekillendirir.

6) Beş Büyük Kişilik Kuramı (Big Five – McCrae & Costa)

Kişiliği 5 temel faktör üzerinden inceler:

1. Dışadönüklük (sosyallik, enerjik olma)
2. Uyumluluk (başkalarıyla iyi geçinme)
3. Sorumluluk (disiplinli ve güvenilir olma)
4. Duygusal dengelilik (anksiyete, stres seviyesi)
5. Deneyime açıklık (yaratıcılık, yeniliğe açık olma)

PDR ÖABT Sınav Bilgilendirmesi – Temel Psikolojik Test

Soru Sayısı: 50
Sınav Süresi: 75 dakika
Puanlama: 100 tam puan üzerinden değerlendirilir.
Soru Türü: 5 şıklı çoktan seçmeli sorular
Önemi: Milli Eğitim Bakanlığı’na (MEB) bağlı okullarda rehber öğretmen (psikolojik danışman) olarak atanmak isteyen adaylar için kritik bir sınavdır.

Daha önce 50 soru olan PDR ÖABT, 2019 yılında 75 soruya çıkarılmış, ancak 2024 itibarıyla tekrar 50 soruya düşürülmüştür. Bu değişiklikle birlikte konulara daha odaklı ve seçici sorular gelmesi beklenmektedir.

📌 PDR ÖABT Soru Dağılımı

• Temel Psikolojik Kavramlar (%16) – 8 soru
• Psikolojik Danışma: Kuram, İlke ve Teknikler (%20) – 10 soru
• Davranış ve Uyum Problemleri (%12) – 6 soru
• Bireyi Tanıma Teknikleri (%14) – 7 soru
• Bireyle ve Grupla Psikolojik Danışma (%14) – 7 soru
• Mesleki Rehberlik ve Kariyer Danışmanlığı (%12) – 6 soru
• Psikolojik Danışma ve Rehberlikte Araştırma ve Program Geliştirme (%8) – 4 soru
• Meslek Etiği ve Yasal Konular (%4) – 2 soru

📌 PDR ÖABT’ye Hazırlanırken Nelere Dikkat Edilmeli? – Temel Psikolojik Test

MEB’in ÖABT Konu Dağılımına Uygun Çalışma: 50 soruluk yeni sisteme göre konuların önem sıralamasına dikkat edilmeli.
Önceki Yılların Çıkmış Sorularını Çözme: 2013-2024 yılları arasındaki sorular analiz edilerek sık çıkan konular belirlenmeli.
Konu Tekrarı ve Not Tutma: Temel psikolojik kavramlar gibi ezber gerektiren konular için kısa notlar alınmalı.
Deneme Sınavları Çözme: Zaman yönetimi için deneme sınavları yapılarak eksikler belirlenmeli.
Güncel Kaynaklardan Çalışma: 2025 sınavı için güncellenmiş PDR ÖABT kaynaklarından çalışılmalı.